Theo khảo sát năm 2020 của tổ chức Chứng chỉ bảo mật hệ thống thông tin quốc tế, lực lượng nhân sự an toàn, an ninh mạng thế giới đã tăng 25% trong năm 2020 với 3,5 triệu người, tuy nhiên, tính trên phạm vi toàn cầu vẫn thiếu hơn 3 triệu chuyên gia bảo mật. Đáng lưu ý, khu vực châu Á - Thái Bình Dương thiếu hụt trầm trọng khoảng 2 triệu chuyên gia.

Tại Việt Nam, đến hết năm 2020, nhân sự lĩnh vực an toàn, an ninh mạng hiện có 50.000 người, trong khi ước tính đến hết năm 2021 sẽ cần khoảng 700.000 nhân lực lĩnh vực này. Thống kê cho thấy Việt Nam đang thiếu hụt trầm trọng nguồn nhân lực về an toàn, an ninh mạng.

Xây dựng đội ngũ chuyên gia về an toàn, an ninh mạng chất lượng cao được xem là một trong những trụ cột vững chắc để bảo đảm nền tảng an toàn, an ninh mạng quốc gia cũng như đòn bẩy, thúc đẩy tiến tới Chính phủ điện tử, Chính phủ số, xã hội số.

Chính vì vậy, Tạp chí An toàn thông tin (ATTT) tổ chức Toạ đàm trực tuyến “Đào tạo nguồn nhân lực an toàn thông tin trong bối cảnh mới” với sự góp mặt của ông Nguyễn Hữu Hùng, Giám đốc Học viện Kỹ thuật mật mã (KTMM) và ông Trần Đăng Khoa, Trưởng phòng Quy hoạch và Phát triển, Cục An toàn thông tin, Bộ Thông tin và Truyền thông (Bộ TT&TT) để cùng thảo luận vấn đề này.

Buổi Tọa đàm trực tuyến “Đào tạo nguồn nhân lực an toàn thông tin trong bối cảnh mới” được triển khai bằng hình thức đưa ra câu hỏi mà độc giả quan tâm đến các chuyên gia trả lời và đăng tải trên website Antoanthongtin.vn.

Tọa đàm trực tuyến “Đào tạo nguồn nhân lực an toàn thông tin trong bối cảnh mới”

Dưới đây là nội dung buổi Tọa đàm trực tuyến “Đào tạo nguồn nhân lực an toàn thông tin trong bối cảnh mới”.

Phóng viên: Ngay từ đầu năm 2014, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định số 99/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực an toàn, an ninh thông tin đến năm 2020. Tính tới thời điểm hiện tại, Đề án 99 đã khép lại, ở vai trò cơ quan quản lý nhà nước, ông Trần Đăng Khoa có thể chia sẻ về những kết quả nổi bật đạt được của đề án?

Ông Trần Đăng Khoa: Xác định vấn đề thiếu hụt nguồn nhân lực ATTT hiện đang là vấn đề đặc biệt quan trọng mang tầm quốc gia, do đó, Chính phủ đã có những sự chuẩn bị sẵn sàng ngay từ rất sớm qua việc ban hành “Đề án Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực an toàn, an ninh thông tin đến năm 2020” từ năm 2014. Bộ TT&TT (trực tiếp là Cục ATTT) được giao chủ trì thực hiện Đề án, đã chủ động phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan triển khai.

Đến nay, Đề án đã khép lại với những kết quả tích cực, có ý nghĩa quan trọng trong bảo đảm ATTT mạng quốc gia, có thể kể tới như:

- Hình thành và phát triển 08 cơ sở đào tạo trọng điểm về ATTT với hệ đào tạo chính quy thạc sĩ, kỹ sư và cử nhân ATTT. Có 19 cơ sở đào tạo trên toàn quốc được cấp mã ngành đào tạo về ATTT. Có 3.223 kỹ sư, cử nhân, thạc sĩ ATTT tốt nghiệp ra trường và phục vụ trong các cơ quan, tổ chức. Trong vài năm trở lại đây, bình quân mỗi năm các cơ sở đào tạo tuyển sinh khoảng 2.000 sinh viên theo học chuyên ngành ATTT.

- Cử được 100 giảng viên, nghiên cứu viên đi đào tạo về ATTT tại 11 nước trên thế giới và 225 lượt cán bộ đi đào tạo ngắn hạn tại nước ngoài về ATTT.

- Bộ TT&TT đã chủ trì triển khai các khoá đào tạo ngắn hạn cho hơn 6.600 lượt cán bộ làm về ATTT, CNTT và cán bộ lãnh đạo, quản lý tại các Bộ, ngành, địa phương, các Tập đoàn, Tổng công ty nhà nước.

- Hàng năm, Bộ TT&TT cũng phối hợp chặt chẽ với Bộ GD&ĐT và Hiệp hội ATTT Việt Nam tổ chức các Cuộc thi Sinh viên với ATTT, 2 năm gần đây mở rộng thành Cuộc thi Sinh viên với An toàn thông tin ASEAN. Qua đó khuyến khích, đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu, giảng dạy và học tập, trao đổi kinh nghiệm, kiến thức về công nghệ trong lĩnh vực ATTT. Cuộc thi với quy mô, mức độ lan tỏa ngày càng lớn trong giới sinh viên các trường Đại học, Cao đẳng trên cả nước và trong ASEAN. Bên cạnh đó, hàng năm Bộ TT&TT thực hiện bảo trợ, phối hợp cùng Diễn đàn an toàn thông tin mạng Việt Nam WhiteHat.vn tổ chức cuộc thi ATTT quy mô quốc tế WhiteHat Grand Prix.

- Ban điều hành Đề án cũng đã phát huy tốt chức năng điều phối, hướng dẫn các cơ sở đào tạo trong việc huy động được nhiều nguồn lực xã hội hóa, nguồn lực trong và ngoài nước cùng tham gia; gắn kết các cơ sở đào tạo với nhau và với cộng đồng doanh nghiệp.

Ông Trần Đăng Khoa, Trưởng phòng Quy hoạch và Phát triển, Cục An toàn thông tin, Bộ Thông tin và Truyền thông

Phóng viên: Như vậy có thể nói, Đề án 99 đã thu được nhiều kết quả khả quan, được các cấp có thẩm quyền và dư luận quan tâm nhiều hơn về vấn đề đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực an toàn thông tin. Tuy nhiên, thực tế nhận thấy một số mục tiêu của Đề án 99 còn hạn chế. Thưa ông Khoa, nguyên nhân nào dẫn đến việc này?

Ông Trần Đăng Khoa: Một số mục tiêu của Đề án còn hạn chế đến từ một số nguyên nhân:

- Kinh phí thực hiện Đề án. Mặc dù đã được quan tâm đầu tư, tuy nhiên, kinh phí hàng năm vẫn còn thấp, chưa đủ đáp ứng nhu cầu. Do đó, vấn đề đào tạo đội ngũ giảng viên, nghiên cứu viên trình độ thạc sĩ, tiến sĩ về an toàn, an ninh thông tin ở nước ngoài còn hạn chế, vì phải đáp ứng đồng thời 2 tiêu chí tốt nghiệp chuyên ngành ATTT và đạt trình độ ngoại ngữ.

- Số lượng sinh viên ra trường hoàn thành vượt mức Kế hoạch đề ra. Tuy nhiên, chất lượng là vấn đề đáng lưu tâm. Điều này đến từ một số nguyên nhân khác quan và chủ quan như: Chất lượng đào tạo và việc kiểm soát chất lượng sinh viên ra trường chưa có sự đồng nhất. Các công nghệ liên tục thay đổi, đòi hỏi công tác đào tạo ATTT cũng cần thay đổi theo để đáp ứng; Chưa có sự gắn kết giữa đủ lớn giữa các cơ sở đào tạo và các tổ chức, doanh nghiệp có nhu cầu nhân lực; Để đào tạo ATTT chất lượng cao, các trường cần được đầu tư hệ thống công nghệ, phòng Lab đòi hỏi chi phí cao. Trong khi đó, ATTT lại là nội dung khó, để trở thành kỹ sư, cử nhân chất lượng cao thì học viên cần có năng lực và nền tảng tốt. Ngoài ra, các sinh viên chuyên ngành này nếu không được định hướng nghề nghiệp sớm, không được giáo dục về đạo đức nghề nghiệp ngay từ khi còn ngồi ghế nhà trường sẽ có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực.

- Nhiều cơ quan, tổ chức chưa có sự quan tâm đúng mức trong công tác đào tạo lại, đào tạo chuyên sâu để phát triển nguồn nhân lực ATTT nội bộ chất lượng.

Phóng viên: Một trong những nhiệm vụ quan trọng của Đề án 99 là đầu tư nâng cao năng lực, chất lượng đào tạo và nghiên cứu của các cơ sở đào tạo trọng điểm về an toàn thông tin. Học viện Kỹ thuật mật mã là một trong 8 cơ sở đào tạo trọng điểm về ATTT. Thưa ông Nguyễn Hữu Hùng, ông có thể chia sẻ về những tác động của Đề án 99 đến công tác đào tạo nguồn nhân lực an toàn thông tin của nhà trường?

Ông Nguyễn Hữu Hùng: Để nói về những tác động của Đề án 99 đối với công tác đào tạo nguồn nhân lực ATTT của nhà trường, trước hết xin được giới thiệu đôi nét về Học viện KTMM:

Học viện KTMM là trường Đại học đa ngành duy nhất của ngành Cơ yếu Việt Nam, đào tạo trình độ đại học, sau đại học về mật mã, ATTT. Thời gian gần đây đã mở rộng đào tạo ngành CNTT, ĐT-VT trước yêu cầu của xã hội.

Học viện KTMM có 02 cơ sở đào tạo tại Hà Nội và TP. HCM, với hàng trăm cán bộ, giảng viên ở trình độ PGS, TS. Học viện KTMM đã đào tạo ra các thế hệ Kỹ sư, Thạc sĩ, Tiến sĩ về KTMM, ATTT đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực để xây dựng ngành Cơ yếu Việt Nam và nhu cầu kinh tế xã hội.

Ông Nguyễn Hữu Hùng, Giám đốc Học viện Kỹ thuật mật mã, Ban Cơ yếu Chính phủ

Để triển khai Đề án 99, Học viện KTMM đã xây dựng một kế hoạch dài hạn; trong đó, tập trung đầu tư cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm, thực hành; về đội ngũ giảng viên; chương trình, giáo trình. Có thể nói cho đến nay, hiệu quả của Đề án mang lại đối với Học viện ở mấy điểm chính sau:

- Đào tạo và tốt nghiệp ra trường trên 2000 kỹ sư ATTT, trên 200 thạc sĩ ATTT, tập huấn bồi dưỡng ngắn hạn về ATTT cho trên 800 lượt cán bộ kỹ thuật trong ngành Cơ yếu. những thế hệ học viên sau khi ra trường đã đáp ứng tốt yêu cầu nguồn nhân lực ATTT trong giai đoạn vừa qua.

- Đội ngũ giảng viên về chuyên ngành ATTT của Học viện đã có bước tiến lớn cả về số lượng và chất lượng, đáp ứng tốt cho nhu cầu đào tạo từ bậc đại học đến trình độ Tiến sĩ. Hiện tại, Học viện KTMM có 3 PGS, 15 Tiến sĩ và trên 10 giảng viên đang làm nghiên cứu sinh về lĩnh vực ATTT ở cả trong và ngoài nước.

- Từ nguồn ngân sách được thụ hưởng từ Đề án 99, Học viện đã được trang cấp bổ sung hệ thống phòng thực hành, thí nghiệm hiện đại về: an toàn hệ thống thông tin, giám sát an ninh mạng, phân tích mã độc, bảo mật CSDL, phòng chống virus và phát hiện xâm nhập mạng.

- Học viện đã hoàn thiện bộ giáo trình đào tạo cho kỹ sư ATTT và cao học ATTT. Năm 2019, Học viện là cơ sở đào tạo đại học đầu tiên tuyển sinh đào tạo trình độ tiến sĩ ngành ATTT.

Qua đó, vị thế, uy tín của HV ngày càng được nâng cao thông qua phản hồi của các cơ quan, tổ chức sử dụng sản phẩm của Học viện KTMM.

*còn nữa…